19 მაისი – მე წიგნის ფესტივალზე
მზევინარ ხუციშვილი
ფილარმონიის ფოიეში, რომ შევედი ბესო ხვედელიძე საუბრობდა. სწორედ იქ მოეწყოთ საპრეზენტაციო ადგილი. ბესომ წიგნი “39 მოთხრობა” წარმოგვიდგინა, რომელიც ჟურნალ ლიტერატურული პალიტრის რჩეულ მოთხრობათა კრებულია. როგორც ცნობილია ჟურნალი 5 წელია უკვე გამოდის. კრებულში სწორედ ამ დროის განმავლობაში ჟურნალში დაბეჭდილი, სხვადასხვა ავტორის საინტერესო ნაწარმოებებია შესული, რომლებიც მკითხველს წარმოდგენას შეუქმნის თანამედროვე ქართულ ლიტერატურულ ცხოვრებაზე. მათ შორის არის: ვაჟა გიგაშვილის – “თხები” – ციკლიდან მოთხრობები პოეტზე, რომელიც იშვიათად წერდა ლექსებს, ირაკლი ლომოური “ბიბოლი” – ციკლიდან ყველა გზა დედლამში, გურამ მეგრიშვილი “ჯვარცმობანა, მიშა ბახსოლიანის “სიზმრების კვირეული”, ნიკუშა ანთაძე “ლაბირინთი” და სხვების. სიტყვის დასრულების შემდეგ, ყველა მე-3 სართულზე მიგვიპატიჟა წიგნის შესაძენად. სხვებთან ერთად მეც ავუყევი კიბეებს. ჯერ მეორე სართული შემოვიარე. ყველა გამომცემლობის ადგილი დავათვალიერე და უკვე ცუდ ხასიათზე დავდექი. მესამე სართულის კიბეებს, რომ ავუყევი ახლობელი შემხვდა და მითხრა: - ძალიან ვისიამოვნე და ერთი ორი წიგნიც შევიძინე. გამიხარდა, რომ ამის საშუალება ქონდა. მესამე სართულიც დავათვალიერე და უკვე საერთოდ აღარ ვიცოდი რა უნდა მექნა. გამომცემლობა “პალიტრა L-ის” განკუთვნილ ადგილთან ისევ ბესოს გადავეყარე და ხასიათზე, რომ მოვსულიყავი გავესაუბრე. ჯერ წიგნზე მესაუბრა: “ლიტერატურული პალიტრის 5 წლისთავთან დაკავშირებით გადავწყვიტეთ, რომ პატარა საიუბილეო ანთოლოგია გაგვეკეთებინა ჟურნალში დაბეჭდილ მოთხრობათაგან. დაახლოებით 150 მოთხრობიდან 39 ამოვარჩიეთ. 39 იმიტომ, რომ არ გვინდოდა ბანალურ ციფრებზე შევჩერებულიყავით. წიგნი საკმაოდ საინტერესო გამოვიდა, რადგან სხვადასხვა ასაკის და გემოვნების მწერლების მოთხრობები შევიდა.” შემდეგ ფესტივალზე: “ფესტივალი მნიშვნელოვანია, რა თქმა უნდა იმ ადამიანებისთვის ვინც ერთგული დარჩა წიგნის და წერა-კითხვას არ უღალატა ყველაზე მნიშვნელოვანი და ღრმა ცოდნის მიღების საშუალებას. სამწუხაროა, რომ ახალგაზრდებმა წიგნის ფასი ჯერ არ იციან. ახალი ჩანაცვლებები მოხდა. ახალი გასართობი. კარგი ის არის, რომ ფილარმონიაში გადმოვიდა ფესტივალი. დიდუბეში ხალხს უჭირდა მისვლა. ეს ისეთი ადგილია, უბრალო გამვლელიც კი შემოვა.”
საუბრის დასრულების შემდეგ ისევ წიგნებს მივუბრუნდი. დიდი მხატვრების კატალოგები: კლიმტი, დეგა, და ვინჩი, გოგენი... შემდეგ კარცერ ლუქსთან შევჩერდი. ეს ის ადგილია, სადაც 10 წუთის განმავლობაში საყვარელი ნაწარმოებიდან კითხულობ ნაწყვეტს და გჩუქნიან წიგნს. მაგრამ იმდენი ადამიანი ელოდებოდა, რომ იძულებული გავხდი წამოვსულიყავი. გზად გამომცემლობა “ზებრას” ხელმძღვანელს ნატო კვარაცხელიას შევხვდი: “ ერთი რამ შემიძლია გითხრათ, რომ, როგორც გამომცემლებისთვის ასევე მკითხველისთვის წიგნის ფესტივალი, წლის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენაა. იგი გამომცემლებს საშუალებას აძლევს წარმოადგინონ თავიაანთი პროდუქცია. გვაქვს ფასდაკლებები, რაც ვფიქრობ მკითხველისთვის სასიამოვნოა. როცა მე უბრალოდ მკითხველი ვიყავი ყოველთვის მოვდიოდი აქ, როგორც დღესასწაულზე და ამიტომ ვფიქრობ, იგი ყველა მკითხველისთვის დღესასწაულია. ასეთ ფესტივალებზე ფართო საშუალება გვაქვს ჩვენი წიგნების წარმოდგენის, რათა მკითხველმა გაგვიცნოს.”
მკითხველი ნამდვილად გაეცნო ფესტივალის 80-მდე მონაწილეს და მათ გამოცემებს. მათ შორის არიან, როგორც ახალბედა ისე უკვე კარგად ცნობილი ქართული გამომცემლობები, წიგნის მაღაზიები, საერთაშორისო ორგანიზაციები, საელჩოები, ინსტიტუტები, მუზეუმები და ბიბლიოთეკები. წიგნების მხრივაც რა თქმა უნდა დიდი მრავალფეროვნებაა: ჟანრი, ენა, სტილი, მიმართულება მნიშვნელობა არ აქვს. არჩევანი დიდია, საინტერესო ძალიან ბევრი. თუ ამდენი კარგი წიგნის ნახვამ თავბრუდამახვია, რადგან მათ ნახევარსაც კი ვერასდროს ვერ შევიძენ, ხასიათზე იმ პატარების დანახვამ მომიყვანა, რომლებიც მშობლებთან ერთად იყვნენ მოსულები. მე ბავშვობაში წიგნის ფესტივალებზე არ მივლია და მიყვარს წიგნი, მაგრამ, ალბათ, ნაწილობრივ მაინც განსაზღვრავს ამ პატარების მომავალს ასეთი დღეები. მითუმეტეს, როცა ფესტივალზე მისული ადამიანები უამრავ სიახლეს ეცნობიან თანამედროვე ავტორების, ლიტერატურული მიმართულებების და საგამომცემლო საქმიანობის. ამასთან ხდებიან სხვადასხვა ტიპის აქციების მონაწილეები.
პირველ სართულზე, რომ დავბრუნდი გივი ალხაზიშვილის ახალი წიგნის – “მომავალი წარსული” პრეზენტაცია მიმდინარეობდა. წიგნი გამომცემლობა “სიესტა”-მ გამოსცა და ავტობიოგრაფიული რომანია. როგორც თავად ბატონი გივი მომიყვა: “ეს არის საბჭოური, ძალიან რთული პერიოდი, როცა არსებულ რეჟიმთან სამწუხაროდ, აქტიურად თანამშრომლობდა ბევრი ცნობილი მწერალი. ეს არის ამავე დროს 90-იანი წლების სისხლიანი პერიოდი, რომელიც ყველამ წესიერად ვერ გაიარა და პირიქით, იყო უამრავი არა მხოლოდ ღალატი, არამედ ბევრი კრიმინალური შემთხვევა. როცა ამ წიგნის ჯერ კიდევ გარკვეული ნაწილი დაიბეჭდა, ძალიან უარყოფითი დამოკიდებულება იყო გარკვეული ადამიანებისგან. პერსონაჟებისგან, რომლებმაც ჩემს წიგნში საკუთარი თავები ამოიცნეს. თუმცა მე კონკრეტულად არავის არ ვგულისხმობ. ნატურიდან არ გადამიხატია პერსონაჟები. ეს არის კლეფსიტი. მაგრამ ვინც ჩემს წიგნში თავს ამოიცნობს, მე მათ ვერანაირად ვერ გადავათქმევინებ, რომ ის არ არის.
რაც შეეხება წიგნის ფესტივალს დადებითის მეტს ვერაფერს ვიტყვი. იმიტომ, რომ მე თვითონ ვარ მისი ერთ-ერთი პირველი მონაწილე და ფრანკფურტშიც ვიყავი ამ ფესტივალის ეგიდით. ეს არის შესანიშნავი ტრადიცია და რაც უფრო მეტად გაფართოვდება და ღრმად გაიდგამს ფესვს მით უკეთესი ჩვენი მკითხველისთვის.”
ბატონი გივის წიგნის შემდეგ, გამომცემლობა “სეზანის” პროექტის “ჩვენ და “ვეფხისტყაოსანი” პრეზენტაცია შედგა. პროექტის ავტორებმა ხუთტომეული წარმოადგინეს: 1. “ვეფხისტყაოსანი” – საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის “ვეფხისტყაოსნის” აკადემიური ტექსტის დამდგენი კომისიის ბოლო რედაქციით. 2. მოგითხრობთ “ვეფხისტყაოსნის” შესახებ – 200-მდე ავტორის ენციკლოპედიური კრებული შოთა რუსთაველისა და მისი პოემის შესახებ. 3. “ვეფხისტყაოსანს” მოგითხრობენ ავთანდილ არაბული და მამია მალაზონია – პოემის პროზაული ვერსია, რომლის ავტორია ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი ავთანდილ არაბული. ტექსტს ერთვის მხატვარ მამია მალაზონიას ილუსტრაციები. 4. “ვეფხისტყაოსანს” წარმოგიდგენთ ქეთი მატაბელი – პოემის უძველესი ხელნაწერებისა და მხატვარ მამუკა თავაქარაშვილის ილუსტრაციების მიხედვით შექმნილი 52 ფოლიანტი, რომელსაც თან ახლავს ფილოლოგ ლევან გიგინეიშვილის ესსე ქართულ და ინგლისურ ენებზე. 5. “ვეფხისტყაოსნის” გამოცემათა ბიბლიოგრაფია 1712-2008 წლები – ქართულ და უცხოურ ენებზე დაბეჭდილი პოემის 300-ზე მეტი გამოცემის ჩამონათვალი. ფილატელისტური “რუსთველიანა” პაატა ნაცვლიშვილმა წარმოგვიდგინა: “მე დარწმუნებული ვარ, რომ ეს პროექტი უფრო ფართოდ გაიდგამს ფესვებს. ძალიან დიდი ინტერესი გაჩნდა ამ პროექტის მიმართ, რაც ხშირად არ ხდება და არ ხდება ყველა წიგნთან მიმართებაში ხოლმე. საქართველოს მაშტაბით გვქონდა პრეზენტაციები, ახლა საუბარია, რომ ისრაელშიც შედგეს შეხვედრა. რაც ყველაზე მთავარია ეს პროექტი ღიაა, გახსნილია ყველა დაინტერესებული ადამიანისთვის. შესაბამისად პროექტი სათანამშრომლოდ იწვევს ყველა იმ ადამიანს, ვისაც რაიმე კავშირი აქვს რუსთაველთან ან უნდა, რომ ქონდეს. ყველასთვის ვისაც რაიმე საინტერესო ინფორმაცია, ფაქტი თუ მასალა აქვს. მე დარწმუნებული ვარ, რომ გამომცემლობა, პროექტის ხელმძღვანელი შავლეგ შავერდაშვილი, რედაქტორი ლევან ღვინჯილია, პროექტის ავტორი მანანა კარტოზია და მთელი შემოქმედებითი ჯგუფი მზად იქნება თქვენი წინადადება გათვალისწინებული იყოს.” საინტერესოა ისიც, რომ ხუთტომეული სპეციალურად თექით შეიფუთა, რომელიც ქეთი გაგნიძემ მოამზადა.
როგორც ვთქვი კარგი და საინტერესო ძალიან ბევრია. გაგვანებივრეს ორგანიზატორებმა. მაგრამ მინდა ფესტივალის მონაწილე ყველა ავტორს და გამომცემლობას, როგორც ერთმა ჩვეულებრივმა მკითხელმა დიდი მადლობა ვუთხრა და ბოდიში მოვუხადო, რადგან უბრალოდ შეუძლებელია თითოეულ მათგანზე კონკრეტულად ისაუბრო. გისურვებთ წარმატებას...
P.შ. შინ, რომ ვბრუნდებოდი მიწისქვეშა გადასასვლელში ჩავედი და ჩემი ყურადღება იქვე, ოჯახიდან გასაყიდად გამოტანილმა წიგნებმა მიიქცია. კიდევ ერთხელ გული დამწყდა და აზრმა გამიელვა, მაგრამ მინდა იმედიანად ვიყო, რომ ამ დღეებში ფილარმონიაში გაყიდული წიგნები მომავალში მათ ბედს არ გაიზიარებენ...
четверг, 20 мая 2010 г.
пятница, 26 марта 2010 г.
“თუთარჩელა” - მთვარის შუქის ნათება
“თქვენ ხართ ადამიანები, რომლებსაც ერთდროულად შეგიძლიათ კიდეც გვაცინოთ და კიდეც გვატიროთ...”
პროგრამა იმდენად დინამიურად არის დალაგებული, შეიძლება მაქსიმუმ აპოთეუზამდე მივიყვანო რაღაცა და მერე ვაჩვენო ძალიან დიდი სინაზე ქალის. ეს კონტრასტები მეც ძალიან მომწონს და მსმენელსაც... – თამარ ბუაძე
ლოში ბირაფა – სახუმარო სიმღერა, ყველა კონცერტი ამ სიმღერით მთავრდება, ჰეია მოლი – სასიყვარულო სიმღერა, აწი შკულე, ხორონი – ლაზური ხორუმი, რომელიც ქალთა ხორუმის ცეკვით სრულდება – ეს ლაზური სიმღერების ის მცირე ჩამონათვალია, რომელსაც საზოგადოება მეტ-ნაკლებად იცნობს, თუმცა ანსამბლ “თუთარჩელასთვის” მთელი ცხოვრებაა. მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერებისთვის, ლაზური სიმღერა ჯერ კიდევ სადაო თემაა, ანსამბლი საქართველოს საზღვრებსაც გასცდა და ევროპაში საპატიო ადგილიც დაიმკვიდრა. ეს კი უპირველეს ყოვლისა, როგორც ანსამბლის ხელმძღვანელი თამარ ბუაძე გვეუბნება: - საქართველოს პატრიარქის დამსახურებაა. “ეს ახალი შექმნილი ფოლკროლია. ჩვენს მიერ შესრულებული სიმღერები იყო მცდელობა იმისა, რომ ერთ ხმიანი ლაზური სიმღერა სამ ხმაში შეგვესრულებინა. იგი ძალიან სადაო და საკამათოა, რადგან არავინ არ იცის, იყო თუ არა ლაზური სიმღერა სამ ხმიანი. მეცნიერები ამ საკითხზე ვარაუდის დონეზეც კი ვერ ჯერდებიან. პატრიარქის სურვილი კი ის იყო, რომ ლაზური სიმღერის ქართულობა დამტკიცებულიყო.”
ანსამბლი “თუთარჩელა”
ანსამბლი მუსიკოს თამარ ბუაძის და მისი მეგობრების ძალისხმევით 2004 წელს ჩამოყალიბდა. თუმცა მაშინ გეგმაში მხოლოდდამხოლოდ ქალთა გუნდის დაარსება იყო. პირველი შეხვედრა ამავე წელს ქუჩაში ალილოზე შედგა. მაშინ მოსახლეობას საშობაო რიტუალით შობა ახალი წელი მიულოცეს. ცოტა მოგვიანებით კი თამარ ბუაძის და ლაზი ქალბატონის ნაზიბროლა მინიშიშის ერთობრივი ძალისხმევით ლაზური სიმღერებიც დამუშავდა. “ქალბატონი ნაზიბროლა ჩემი მეზობელი გახლავთ. მან იცოდა, რომ მე მუსიკოსი ვიყავი და მთხოვა ჩამეწერა ის სიმღერები, რომლებიც ფაქტიურად იკარგებოდა. იგი თავადაც წერს სიმღერებს და წინაპრებისგან გადმოცემულსაც ინახავდა. ჩვენ ერთად ვიმუშავეთ ამ სიმღერებზე. გავწმინდეთ თურქულისგან, როგორც მელოდია აგრეთვე ტექსტი და სამ ხმაშიც დავამუშავეთ. მე თვითონაც დავწერე რამდენიმე ლაზური ხალხური სიმღერა ლაზურ ლექსებზე და ასე შეიქმნა ანსამბლში ლაზური სიმღერების ციკლი, რომელმაც ფაქტიურად განსაზღვრა ჩვენი ბედი.” – იხსენებს თამარ ბუაძე.
მაგრამ უნდა ითქვას, რომ ანსამბლის ბედი თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის კონსერვატორიის, ფოლკროლის კათედრის გამგემ, ბატონმა კუკური ჭოხონელიძემაც გადაწყვიტა. სწორედ მისი დახმარებით ანსამბლი 2004 წელს პატრიარქს შეხვდა და პირველი კონცერტიც გაიმართა. “პატრიარქმა კურთხევა მოგვცა, რომ ეს უდიდესი მამულიშვილური საქმე გაგვეგრძელებინა. მისი აზრით, ლაზური სიმღერების აღდგენა, საქართველოს და თურქეთს შორის დიდი პოლიტიკა იყო. ამ სიმღერებს ლაზ მოსახლეობაში ეროვნული გრძნობები, სული და მენტალიტეტი უნდა გაეღვიძებინა, რადგან უმრავლესობა მათგანი გათურქებულია.” _ აღნიშნავს ანსამბლის ხელმძღვანელი. სწორედ პატრიარქის დაფინანსებით ჩაიწერა და გამოიცა 2005 წელს ანსამბლ “თუთარჩელას” პირველი ლაზური სიმღერების ალბომი, რომელშიც აგრეთვე სხვადსხვა კუთხის სიმღერებიც შევიდა. ამ პირველი ალბომის რეალიზება კი უკვე ევროპაში მოხდა, რის შემდეგაც ანსამბლმა კიდევ ორი ალბომის გამოცემა შესძლო. უნდა აღინიშნოს, რომ მეორე ალბომი ქალაქ კიონში, ტელე-რადიო ვედეერში ჩაიწერა. მათ ფონდში დღემდე ინახება ეს სიმღერები. 2005 წელს დაემთხვა გერმანელი კინოდოკუმენტალისტის და ამჟამად უკვე ანსამბლ “თუთარჩელას” მენეჯერის და პროდიუსერის ქალბატონ რუთ ოლშანის საქართველოში მოგზაურობა, რომელიც ქართულ სასიმღერო კულტურაზე ფილმს იღებდა. რუთ ოლშანის და ანსამბლ “თუთარჩელას” შეხვედრა ფესტივალ “არტ გენზე” შედგა. სწორედ აქედან მოხვდა მის ფილმში ანსამბლი, რომლის წევრებიც მხოლოდ ქალბატონები არიან. ფილმში კი მონაწილეობას ისეთი ჯგუფები იღებდნენ, როგორებიც არიან: “ლაშარი”, “შინი”, “ზუმბა” და სხვადსხვა ცეკვის ანსამბლები. როგორც თამარ ბუაძე აღნიშნავს: “ევროპელებისთვის ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა ქალბატონებისგან შემდგარი ანსამბლი, რომლებიც არა მარტო მღერიან, არამედ ცეკვავენ კიდეც, რასაც თან ახლავს, როგორც ქალური სინაზე, აგრეთვე მამაკაცური ვაჟკაცობაც.” ფილმის ნახვის შემდეგ კი საქართველოში სტუმრობა და ანსამბლის გაცნობა ვინთერ ტურიდან 50 ქალბატონმა გადაწყვიტა. მათ აქ რამდენიმე სიმღერაც შეისწავლეს. 2006 წლის მაისში კი ანსაბლს თავადაც უმასპინძლეს შვეიცარიაში, სადაც ანსამბლ “თუთარჩელას” და “ზინგბაუენმის” ერთობრივი კონცერტები გაიმართა, რომელთა რეპერტუარში, როგორც ქართული ისე ევროპული სიმღერები შედიოდა. “ეს იყო არაჩვეულებრივი ტურნე, რომელმაც ფაქტიურად “თუთარჩელას” ევროპაში გზა გაუხსნა. 2006 წლიდან მოყოლებული დღემდე, წელიწადში სამჯერ მაინც გვიწევს ძალიან მნიშვნელოვან ფესტივალებზე ევროპაში გამგზავრება. მათ შორის მონაწილეობა მივიღეთ ისეთ ფესტივალში, როგორიც არის რუდოლშტატტის ფესტივალი, რომელიც მსოფლიო მნიშვნელობისაა და თუ იქ მოხვდი, შეგიძლია იფიქრო, რომ გზა წარმატებისკენ ხსნილია. ამასთან მონაწილეობას ვიღებდით ლორახის, ტოგენბურგის, ჰანოვერის და სხვა ფესტივალებში.” – იხსენებს თამარ ბუაძე. ანსამბლი ყოველწლიურად საკუთარი პროგრამით მონაწილეობს თბილისის კონსერვატორიის მიერ ორგანიზებულ საერთაშორისო სიმპოზიუმზე, შვეიცარიელებთან ერთად მონაწილეობდა ფესტივალ “ჩვენებურებში”, არის ფოლკლორის ეროვნული დათვალიერების გამარჯვებული და ბათუმის საგუნდო ფესტივალის “2007 წელი” გრან-პრის მფლობელი. ორ წელიწადში ერთხელ კი საზოგადოებას საკუთარ სოლო კონცერტს სთავაზობს.
მასტერ კლასი
საინტერესო ალბათ სწორედ ის ფაქტია, რომ ფესტივალებზე მონაწილეობის დროს ანსამბლი მასტერ კლასებს ატარებს. შეიძლება ითქვას, რომ “თუთარჩელა” არა მარტო ქართული სიმღერის პოპულარიზაციას ეწევა ევროპაში არამედ საგანმანათლებლო მოღვაწეობასაც. მასტერ კლასებში მონაწილეობას მსოფლიოს სხვადსხვა ქვეყნებიდან პროფესიონალი მომღერლები იღებენ, რომლებიც დაინტერესებულები არიან ქართული სიმღერით.
სამომავლო გეგმები
მიუხედავად იმისა, რომ ანსამბლი უკვე მეექვსე წელია ევროპაში ქართული მუსიკის პოპულარიზაციას ეწევა, მას საქართველოში ნაკლებად იცნობენ. “ჩვენ შეიძლება გვცნობდნენ ფოლკლორის ცენტრში, ფოლკ რადიოში და საპატრიარქოს რადიოში:” – ამბობს თამარ ბუაძე. თუმცა უნდა ითქვას, რომ ეს ხელს სულაც არ უშლის ანსამბლს სამომავლო გეგმების განხორციელებაში. 2010 წელს გერმანიის ქალაქ ნუნებურგიდან რუსთავს ქალთა გუნდი ეწვევა, რომელიც ანსაბლ “თუთარჩელასთან” ერთად კონცერტებს გამართავს. 2011 წელს კი ანსამბლი თავად ემზადება ტურნესთვის. ამ ეტაპზე პატარა პაუზა გააკეთეს, რომ ახალ პროექტზე იმუშაონ. სურვილი აქვთ მათი შემოქმედება უფრო საინტერესო გახდეს. გოგონები ქორეოგრაფიით დაიტვირთნენ და რეპერტუარში პროფესიული მუსიკაც შემოიტანეს. “ჩვენ ამის განათლება და შესაძლებლობა გვაქვს და ვფიქრობ რომ ფოლკროლთან შეჯერებული პროფესიული მუსიკა ძალიან საინტერესო იქნება. მინდა მომავალი წელი მთლიანად ლაზურ სიმღერას მივუძღვნა, იმიტომ რომ ეს ის თემაა, რომლითაც პირველად ანსამბლმა “თუთარჩელამ” დაიწყო. ჩვენ ხომ ლაზური სიმღერით გვიცნობენ. აგრეთვე მინდა დიდი მადლობა ვუთხრა რუსთავის მერს ბატონ მამუკა ჩიქოვანს, ქალაქის კულტურის სამსახურს და ქალბატონ ნინო ბასილაშვილს რადგან მათი ძალისხმევით მოხდა, რომ ანსამბლი წელს დაფინანსებული იქნა. მართალია ეს თანხა გათვალისწინებულია ჩვენი ხელფასებისთვის, მაგრამ მას ანსამბლის სამომავლო გეგმებისთვის გამოვიყენებთ. მიზნად მაქვს კიდევ ახალი ალბომის ჩაწერა. ფორმები უნდა შევიკეროთ სხვადსხვა ხასიათის. ცოტა მოდერნი მინდა შევიტანო. მაგალითად სამაიას ფორმა მინდა შევკერო და სამაიას ცეკვა მინდა დავდგა სიმღერასთან ერთად. ჩვენ ისეთ სიმღერას ვმღერით, რომ არ შეიძლება ხელი არ გაშალო. ეს არ არის აკადემიური და კლასიკური ცეკვა, ჩვენს ინტერესებში შედის ისეთი ცეკვა და სიმღერა, როგორც იცეკვებენ და იმღერებენ მაგალითად გლეხები სოფლებში.” _ აღნიშნავს თამარ ბუაძე.
მუსიკოსი და ანსამბლის ხელმძღვანელი თამარ ბუაძე
დაამთავრა თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის კონსერვატორია გუნდის დირიჟორის სპეციალობით. წლების განმავლობაში 2 სამუსიკო სკოლაში პედაგოგად მუშაობდა, 2006 წლიდან კი თვითონ ხელმძღვანელობს. მისი ჩამოაყალიბებულია ვაჟთა ანსამბლი “ლაზარე”, “ბარაკონი”, თუმცა როგორც თავად აცხადებს “ყველაზე სერიოზული ნაბიჯი მაინც ქალთა ანსამბლი “თუთარჩელაა”. ამჟამად პედაგოგების გუნდს აყალიბებს, რადგან თვლის, რომ მუსიკის მასწავლებელები ნაკლებად ეწევიან შემოქმედებით გზას: “მინდა მთელი ქალაქის მუსიკის პედაგოგებს მოვუწოდო, რომ ჩვენთან მოვიდნენ. სიმღერა აუცილებელია მუსიკოსთვის, იგი ეხმარება ადამიანს ყველაფერში. ჩვენთან არ არის ეს კულტურა, თორემ შვეიცარიელი ქალბატონები მთელი დღე სამსახურში არიან, საღამოს მიდიან სახლში და მღერიან. ისინი პროფესიონალი მუსიკოსები სულაც არ არიან, არადა არაჩვეულებრივად მღერიან, მათ შორის როგორც ქართულს ასევე ლაზურ სიმღერებს. სიმღერა მათი ჰობია. ამიტომ ვფიქრობ, რომ ეს კულტურა ჩვენთანაც უნდა იყოს. მითუმეტეს, რომ ჩვენ უმძიმესი პერიოდი გამოვიარეთ და ყველაფერს თავდაუზოგავი შრომით, დიდი სიყვარულით და რაც მთავარია ენთუზიაზმით მივაღწიეთ. ამიტომ ძალიან დიდ მადლობას ვეტყვი ანსაბლის ყველა წევრს, მაშინდელ ქალაქის მერს ბატონ მერაბ ტყეშელაშვილს, ფოლკლორის ცენტრის დამსახურებაა, რომ შევიძინეთ ეროვნული სამოსი და ინსტრუმენტები. თუმცა ვფიქრობ, რომ ყველაფერი მაინც ღმერთის მიერ დანახული შრომაა.”
“თქვენ ხართ ადამიანები, რომლებსაც ერთდროულად შეგიძლიათ კიდეც გვაცინოთ და კიდეც გვატიროთ...”
პროგრამა იმდენად დინამიურად არის დალაგებული, შეიძლება მაქსიმუმ აპოთეუზამდე მივიყვანო რაღაცა და მერე ვაჩვენო ძალიან დიდი სინაზე ქალის. ეს კონტრასტები მეც ძალიან მომწონს და მსმენელსაც... – თამარ ბუაძე
ლოში ბირაფა – სახუმარო სიმღერა, ყველა კონცერტი ამ სიმღერით მთავრდება, ჰეია მოლი – სასიყვარულო სიმღერა, აწი შკულე, ხორონი – ლაზური ხორუმი, რომელიც ქალთა ხორუმის ცეკვით სრულდება – ეს ლაზური სიმღერების ის მცირე ჩამონათვალია, რომელსაც საზოგადოება მეტ-ნაკლებად იცნობს, თუმცა ანსამბლ “თუთარჩელასთვის” მთელი ცხოვრებაა. მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერებისთვის, ლაზური სიმღერა ჯერ კიდევ სადაო თემაა, ანსამბლი საქართველოს საზღვრებსაც გასცდა და ევროპაში საპატიო ადგილიც დაიმკვიდრა. ეს კი უპირველეს ყოვლისა, როგორც ანსამბლის ხელმძღვანელი თამარ ბუაძე გვეუბნება: - საქართველოს პატრიარქის დამსახურებაა. “ეს ახალი შექმნილი ფოლკროლია. ჩვენს მიერ შესრულებული სიმღერები იყო მცდელობა იმისა, რომ ერთ ხმიანი ლაზური სიმღერა სამ ხმაში შეგვესრულებინა. იგი ძალიან სადაო და საკამათოა, რადგან არავინ არ იცის, იყო თუ არა ლაზური სიმღერა სამ ხმიანი. მეცნიერები ამ საკითხზე ვარაუდის დონეზეც კი ვერ ჯერდებიან. პატრიარქის სურვილი კი ის იყო, რომ ლაზური სიმღერის ქართულობა დამტკიცებულიყო.”
ანსამბლი “თუთარჩელა”
ანსამბლი მუსიკოს თამარ ბუაძის და მისი მეგობრების ძალისხმევით 2004 წელს ჩამოყალიბდა. თუმცა მაშინ გეგმაში მხოლოდდამხოლოდ ქალთა გუნდის დაარსება იყო. პირველი შეხვედრა ამავე წელს ქუჩაში ალილოზე შედგა. მაშინ მოსახლეობას საშობაო რიტუალით შობა ახალი წელი მიულოცეს. ცოტა მოგვიანებით კი თამარ ბუაძის და ლაზი ქალბატონის ნაზიბროლა მინიშიშის ერთობრივი ძალისხმევით ლაზური სიმღერებიც დამუშავდა. “ქალბატონი ნაზიბროლა ჩემი მეზობელი გახლავთ. მან იცოდა, რომ მე მუსიკოსი ვიყავი და მთხოვა ჩამეწერა ის სიმღერები, რომლებიც ფაქტიურად იკარგებოდა. იგი თავადაც წერს სიმღერებს და წინაპრებისგან გადმოცემულსაც ინახავდა. ჩვენ ერთად ვიმუშავეთ ამ სიმღერებზე. გავწმინდეთ თურქულისგან, როგორც მელოდია აგრეთვე ტექსტი და სამ ხმაშიც დავამუშავეთ. მე თვითონაც დავწერე რამდენიმე ლაზური ხალხური სიმღერა ლაზურ ლექსებზე და ასე შეიქმნა ანსამბლში ლაზური სიმღერების ციკლი, რომელმაც ფაქტიურად განსაზღვრა ჩვენი ბედი.” – იხსენებს თამარ ბუაძე.
მაგრამ უნდა ითქვას, რომ ანსამბლის ბედი თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის კონსერვატორიის, ფოლკროლის კათედრის გამგემ, ბატონმა კუკური ჭოხონელიძემაც გადაწყვიტა. სწორედ მისი დახმარებით ანსამბლი 2004 წელს პატრიარქს შეხვდა და პირველი კონცერტიც გაიმართა. “პატრიარქმა კურთხევა მოგვცა, რომ ეს უდიდესი მამულიშვილური საქმე გაგვეგრძელებინა. მისი აზრით, ლაზური სიმღერების აღდგენა, საქართველოს და თურქეთს შორის დიდი პოლიტიკა იყო. ამ სიმღერებს ლაზ მოსახლეობაში ეროვნული გრძნობები, სული და მენტალიტეტი უნდა გაეღვიძებინა, რადგან უმრავლესობა მათგანი გათურქებულია.” _ აღნიშნავს ანსამბლის ხელმძღვანელი. სწორედ პატრიარქის დაფინანსებით ჩაიწერა და გამოიცა 2005 წელს ანსამბლ “თუთარჩელას” პირველი ლაზური სიმღერების ალბომი, რომელშიც აგრეთვე სხვადსხვა კუთხის სიმღერებიც შევიდა. ამ პირველი ალბომის რეალიზება კი უკვე ევროპაში მოხდა, რის შემდეგაც ანსამბლმა კიდევ ორი ალბომის გამოცემა შესძლო. უნდა აღინიშნოს, რომ მეორე ალბომი ქალაქ კიონში, ტელე-რადიო ვედეერში ჩაიწერა. მათ ფონდში დღემდე ინახება ეს სიმღერები. 2005 წელს დაემთხვა გერმანელი კინოდოკუმენტალისტის და ამჟამად უკვე ანსამბლ “თუთარჩელას” მენეჯერის და პროდიუსერის ქალბატონ რუთ ოლშანის საქართველოში მოგზაურობა, რომელიც ქართულ სასიმღერო კულტურაზე ფილმს იღებდა. რუთ ოლშანის და ანსამბლ “თუთარჩელას” შეხვედრა ფესტივალ “არტ გენზე” შედგა. სწორედ აქედან მოხვდა მის ფილმში ანსამბლი, რომლის წევრებიც მხოლოდ ქალბატონები არიან. ფილმში კი მონაწილეობას ისეთი ჯგუფები იღებდნენ, როგორებიც არიან: “ლაშარი”, “შინი”, “ზუმბა” და სხვადსხვა ცეკვის ანსამბლები. როგორც თამარ ბუაძე აღნიშნავს: “ევროპელებისთვის ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა ქალბატონებისგან შემდგარი ანსამბლი, რომლებიც არა მარტო მღერიან, არამედ ცეკვავენ კიდეც, რასაც თან ახლავს, როგორც ქალური სინაზე, აგრეთვე მამაკაცური ვაჟკაცობაც.” ფილმის ნახვის შემდეგ კი საქართველოში სტუმრობა და ანსამბლის გაცნობა ვინთერ ტურიდან 50 ქალბატონმა გადაწყვიტა. მათ აქ რამდენიმე სიმღერაც შეისწავლეს. 2006 წლის მაისში კი ანსაბლს თავადაც უმასპინძლეს შვეიცარიაში, სადაც ანსამბლ “თუთარჩელას” და “ზინგბაუენმის” ერთობრივი კონცერტები გაიმართა, რომელთა რეპერტუარში, როგორც ქართული ისე ევროპული სიმღერები შედიოდა. “ეს იყო არაჩვეულებრივი ტურნე, რომელმაც ფაქტიურად “თუთარჩელას” ევროპაში გზა გაუხსნა. 2006 წლიდან მოყოლებული დღემდე, წელიწადში სამჯერ მაინც გვიწევს ძალიან მნიშვნელოვან ფესტივალებზე ევროპაში გამგზავრება. მათ შორის მონაწილეობა მივიღეთ ისეთ ფესტივალში, როგორიც არის რუდოლშტატტის ფესტივალი, რომელიც მსოფლიო მნიშვნელობისაა და თუ იქ მოხვდი, შეგიძლია იფიქრო, რომ გზა წარმატებისკენ ხსნილია. ამასთან მონაწილეობას ვიღებდით ლორახის, ტოგენბურგის, ჰანოვერის და სხვა ფესტივალებში.” – იხსენებს თამარ ბუაძე. ანსამბლი ყოველწლიურად საკუთარი პროგრამით მონაწილეობს თბილისის კონსერვატორიის მიერ ორგანიზებულ საერთაშორისო სიმპოზიუმზე, შვეიცარიელებთან ერთად მონაწილეობდა ფესტივალ “ჩვენებურებში”, არის ფოლკლორის ეროვნული დათვალიერების გამარჯვებული და ბათუმის საგუნდო ფესტივალის “2007 წელი” გრან-პრის მფლობელი. ორ წელიწადში ერთხელ კი საზოგადოებას საკუთარ სოლო კონცერტს სთავაზობს.
მასტერ კლასი
საინტერესო ალბათ სწორედ ის ფაქტია, რომ ფესტივალებზე მონაწილეობის დროს ანსამბლი მასტერ კლასებს ატარებს. შეიძლება ითქვას, რომ “თუთარჩელა” არა მარტო ქართული სიმღერის პოპულარიზაციას ეწევა ევროპაში არამედ საგანმანათლებლო მოღვაწეობასაც. მასტერ კლასებში მონაწილეობას მსოფლიოს სხვადსხვა ქვეყნებიდან პროფესიონალი მომღერლები იღებენ, რომლებიც დაინტერესებულები არიან ქართული სიმღერით.
სამომავლო გეგმები
მიუხედავად იმისა, რომ ანსამბლი უკვე მეექვსე წელია ევროპაში ქართული მუსიკის პოპულარიზაციას ეწევა, მას საქართველოში ნაკლებად იცნობენ. “ჩვენ შეიძლება გვცნობდნენ ფოლკლორის ცენტრში, ფოლკ რადიოში და საპატრიარქოს რადიოში:” – ამბობს თამარ ბუაძე. თუმცა უნდა ითქვას, რომ ეს ხელს სულაც არ უშლის ანსამბლს სამომავლო გეგმების განხორციელებაში. 2010 წელს გერმანიის ქალაქ ნუნებურგიდან რუსთავს ქალთა გუნდი ეწვევა, რომელიც ანსაბლ “თუთარჩელასთან” ერთად კონცერტებს გამართავს. 2011 წელს კი ანსამბლი თავად ემზადება ტურნესთვის. ამ ეტაპზე პატარა პაუზა გააკეთეს, რომ ახალ პროექტზე იმუშაონ. სურვილი აქვთ მათი შემოქმედება უფრო საინტერესო გახდეს. გოგონები ქორეოგრაფიით დაიტვირთნენ და რეპერტუარში პროფესიული მუსიკაც შემოიტანეს. “ჩვენ ამის განათლება და შესაძლებლობა გვაქვს და ვფიქრობ რომ ფოლკროლთან შეჯერებული პროფესიული მუსიკა ძალიან საინტერესო იქნება. მინდა მომავალი წელი მთლიანად ლაზურ სიმღერას მივუძღვნა, იმიტომ რომ ეს ის თემაა, რომლითაც პირველად ანსამბლმა “თუთარჩელამ” დაიწყო. ჩვენ ხომ ლაზური სიმღერით გვიცნობენ. აგრეთვე მინდა დიდი მადლობა ვუთხრა რუსთავის მერს ბატონ მამუკა ჩიქოვანს, ქალაქის კულტურის სამსახურს და ქალბატონ ნინო ბასილაშვილს რადგან მათი ძალისხმევით მოხდა, რომ ანსამბლი წელს დაფინანსებული იქნა. მართალია ეს თანხა გათვალისწინებულია ჩვენი ხელფასებისთვის, მაგრამ მას ანსამბლის სამომავლო გეგმებისთვის გამოვიყენებთ. მიზნად მაქვს კიდევ ახალი ალბომის ჩაწერა. ფორმები უნდა შევიკეროთ სხვადსხვა ხასიათის. ცოტა მოდერნი მინდა შევიტანო. მაგალითად სამაიას ფორმა მინდა შევკერო და სამაიას ცეკვა მინდა დავდგა სიმღერასთან ერთად. ჩვენ ისეთ სიმღერას ვმღერით, რომ არ შეიძლება ხელი არ გაშალო. ეს არ არის აკადემიური და კლასიკური ცეკვა, ჩვენს ინტერესებში შედის ისეთი ცეკვა და სიმღერა, როგორც იცეკვებენ და იმღერებენ მაგალითად გლეხები სოფლებში.” _ აღნიშნავს თამარ ბუაძე.
მუსიკოსი და ანსამბლის ხელმძღვანელი თამარ ბუაძე
დაამთავრა თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის კონსერვატორია გუნდის დირიჟორის სპეციალობით. წლების განმავლობაში 2 სამუსიკო სკოლაში პედაგოგად მუშაობდა, 2006 წლიდან კი თვითონ ხელმძღვანელობს. მისი ჩამოაყალიბებულია ვაჟთა ანსამბლი “ლაზარე”, “ბარაკონი”, თუმცა როგორც თავად აცხადებს “ყველაზე სერიოზული ნაბიჯი მაინც ქალთა ანსამბლი “თუთარჩელაა”. ამჟამად პედაგოგების გუნდს აყალიბებს, რადგან თვლის, რომ მუსიკის მასწავლებელები ნაკლებად ეწევიან შემოქმედებით გზას: “მინდა მთელი ქალაქის მუსიკის პედაგოგებს მოვუწოდო, რომ ჩვენთან მოვიდნენ. სიმღერა აუცილებელია მუსიკოსთვის, იგი ეხმარება ადამიანს ყველაფერში. ჩვენთან არ არის ეს კულტურა, თორემ შვეიცარიელი ქალბატონები მთელი დღე სამსახურში არიან, საღამოს მიდიან სახლში და მღერიან. ისინი პროფესიონალი მუსიკოსები სულაც არ არიან, არადა არაჩვეულებრივად მღერიან, მათ შორის როგორც ქართულს ასევე ლაზურ სიმღერებს. სიმღერა მათი ჰობია. ამიტომ ვფიქრობ, რომ ეს კულტურა ჩვენთანაც უნდა იყოს. მითუმეტეს, რომ ჩვენ უმძიმესი პერიოდი გამოვიარეთ და ყველაფერს თავდაუზოგავი შრომით, დიდი სიყვარულით და რაც მთავარია ენთუზიაზმით მივაღწიეთ. ამიტომ ძალიან დიდ მადლობას ვეტყვი ანსაბლის ყველა წევრს, მაშინდელ ქალაქის მერს ბატონ მერაბ ტყეშელაშვილს, ფოლკლორის ცენტრის დამსახურებაა, რომ შევიძინეთ ეროვნული სამოსი და ინსტრუმენტები. თუმცა ვფიქრობ, რომ ყველაფერი მაინც ღმერთის მიერ დანახული შრომაა.”
Подписаться на:
Сообщения (Atom)
